Vergi Mahkemelerinde Dilekçeler Üzerinde İlk İnceleme

Vergi hukukunda, vergi yasalarını uygulayan, bunları bireysel ve genel işlemlere dönüştüren, gücünü kamudan alan vergi idareleridir. Vergi idarelerinin yaptığı işlemlerin hukuka uygunluk denetimini vergi mahkemeleri gerçekleştirir. Vergilendirmenin gerçek veya tüzel kişi açısından hukuka uygun olup olmadığına yine vergi mahkemeleri karar verir. Vergi mahkemelerinin söz konusu yargılamayı yaparken uyguladığı ve kullandığı kanun 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’dur.

Vergi yargılamalarının bir tarafı devlet otoritesi olduğundan dolayı vatandaşlar, yükümlüler hak ararlarken bir noktada telaşlanabilmektedir. Anayasanın 36'ncı maddesi, Hak Arama Hürriyeti başlığında "Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir" ifadesiyle yargılamaya ilişkin dilekçe hakkına atıf yapmıştır. Anayasal olarak da korunan yargılama sürecini başlatılabilmesi, mahkemelere dilekçenin teslimi ve mahkemelerin dilekçenin kabul etmesiyle gerçekleşecektir. Bu manada hak aranan tarafın kamu olması, yükümlülerde ve hak arayanlarda telaşe ve korku yaratmamalıdır. Hak arayan kişi, hak aradığı tarafın kişi ya da devlet kurumu olması bireylerde kanun yoluna başvurma tereddütü yaratmamalıdır.

İlk inceleme, vergi mahkemelerinde çok önemli bir konudur. İlk incelemenin doğru yapılması, davanın çözümünü kolaylaştıracaktır. İlk incelemede gözden kaçan bir sorun ve dizi, dosyanın düzgün ilerlememesine yol açar. Bu nedenle, hatalı yapılan bir ilk inceleme zaman ve emek kaybına yol açar, yargıya güveni azaltır. Bu nedenle, ilk inceleme konularında gereken dikkat ve özen mahkemelerce gösterilmelidir.

Dava dilekçelerine ilişkin şekil şartları, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 3. ve 5. maddelerinde düzenlenmiştir. 2577 sayılı Kanun’a göre vergi mahkemelerinde dilekçeler, görev ve yetki, idari merci tecavüzü, ehliyet, idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, süre aşımı, husumet, 3 ve 5 inci maddelere uygun olup olmadıkları yönlerinden sırasıyla incelenir. Bu konularda sorun görülürse mahkemece, 2577 sayılı Kanun’un 15. maddesine göre karar verilir. İlk inceleme konuları ile ilgili olarak esas hakkında karar verilinceye kadar her zaman karar verilebilir. Başvuran açısından dilekçenin usul şartlarına dikkat ederek dilekçe tesliminde özen göstermesi gerektiği de açıktır. Bu noktada savunma makamına büyük bir sorumluluk düştüğü açıktır…